Problem wykorzystywania seksualnego w Kościele wzbudza niezwykle silne emocje. Po ujawnieniu kolejnych doniesień dotyczących przypadków sprzed lat pojawia się coraz częściej pytanie o wiedzę Jana Pawła II na ten temat. W ostatnim czasie podejmowane są próby wyjaśnienia tego, czy Ojciec Święty wiedział o nadużyciach, czy też były one tuszowane w taki sposób, aby informacje do niego nie docierały.
Pontyfikat Jana Pawła II trwał 27 lat, w ciągu których Kościół musiał zmierzyć się z wieloma zmianami na świecie, ale i na własnym podwórku. Jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed papieżem-Polakiem było kontynuowanie wdrażania reformy Soboru Watykańskiego II. Efektem tych prac było promulgowanie nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego w 1983 r., który miał lepiej odpowiadać wyzwaniom współczesnego świata niż poprzednia kodyfikacja z 1917 r. Do nowego prawa wprowadzono m.in. regulacje dotyczące nadużyć seksualnych.
Rozwiązania te były krytykowane za zbyt liberalne podejście chroniące sprawców przestępstw, a nie ich ofiary. Tego rodzaju głosy można było usłyszeć niemal za każdym razem, kiedy pojawiały się kolejne doniesienia o wykorzystywaniu seksualnym przez duchownych. Niemniej jednak to właśnie za pontyfikatu Jana Pawła II doszło do pewnego przełomu w podejściu do tego rodzaju spraw. Coraz głośniej się o nich mówiło, a ponadto dostrzegano potrzebę zmian.
Po latach niektórzy zarzucają Janowi Pawłowi II, że tak naprawdę krył on sprawców przestępstw seksualnych, którzy byli duchownymi. W rzeczywistości nie ma jednak żadnych dowodów, które potwierdzałyby tego typu twierdzenia. Niemniej podejmowane są próby odpowiedzi na pojawiające się pytania, czy faktycznie papież-Polak krył sprawców, czy może nie był informowany o przypadkach nadużyć przez swoich współpracowników.
Janowi Pawłowi II poświęcony został film Pauliny Guzik pod tytułem Szklany dom, który nawiązuje do słów papieża-Polaka, który powiedział przed laty, że Kościół naszych czasów powinien stać się szklanym domem, przejrzystym i wiarygodnym, i jest to dobre. Jak przyznaje autorka, film ten powstał z potrzeby wyjaśnienia prawdy, nie zaś poszukiwania sensacji. W tym celu analizie poddano kilka bolesnych przypadków wykorzystywania seksualnego przez duchownych. W filmie wypowiedzieli się m.in. Valentina Alazraki, George Weigel, John Allen, kard. George Pell, ks. Sławomir Oder oraz Daniel Pittet, który stał się ofiarą wykorzystania seksualnego w Kościele. Dokument miał swoją premierę w dniu 18 maja 2022 r. w TVP1.
– W filmie chciałam połączyć dwie ścieżki – moją znajomość pontyfikatu Jana Pawła II także w innych dziedzinach i znajomość tematu wykorzystywania seksualnego nieletnich w Kościele – i zadać na nowo pytanie, co zrobił Jan Paweł II, żeby odpowiedzieć na kryzys wykorzystywania seksualnego w Kościele. Starałam się, żeby nie była to jakaś apologetyczna odpowiedź na inne publikacje, traktujące bardzo krytycznie polskiego papieża, raczej chęć zrobienia kroku w tył, umożliwiającego świeże spojrzenie na tę sprawę. I odpowiedzenia w duchu Jana Pawła II, który sam nie lubił pozostawiać pytań bez odpowiedzi. Ważnym punktem wyjścia było także to, że święci to ludzie – nie są bezbłędni. Ale muszą być pewne głębsze przyczyny popełniania przez nich błędów, głębsze powody tego, że nie wszystko w Watykanie poszło w tym pontyfikacie tak, jak powinno. Starałam się ukazać szerzej Jana Pawła II – człowieka, papieża – i jednocześnie pokazać kontekst watykański, którego my często nie znamy i nie rozumiemy – wyjaśnia Guzik.
Mówiąc o Janie Pawle II, warto również zwrócić uwagę na inne wydarzenie, które miało miejsce ostatnio. Otóż w dniach 18-19 maja 2022 r. odbyła się na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie międzynarodowa konferencja Świętego Jana Pawła II dziedzictwo prawa naturalnego i międzynarodowych praw człowieka: ku stuleciu perswazji. Okazją do jej zorganizowania była 102. rocznica urodzin papieża-Polaka. W wydarzeniu wzięli udział teologowie oraz prawnicy, w tym również duchowni, którzy podkreślali nowatorskie podejście Jana Pawła II do kwestii związanych z wolnością, a także z godnością osoby ludzkiej. Przypomniano, że młody Karol Wojtyła zaznał okrucieństwa nazizmu, a w późniejszych latach musiał mierzyć się z działaniami komunistycznego reżimu.
Bez wątpienia papież Jan Paweł II jest jedną z najważniejszych postaci XX w. Pojawiające się co jakiś czas rewelacje dotyczące jego udziału w procederze ukrywania skandali seksualnych w Kościele należy oceniać na chłodno, w oparciu o fakty. Chodzi przecież o wyjaśnienie prawdy.